#69 Winie Hanekamp. (Expertisecentrum KIND & Stichting Exodus.)

Prisonshow aflevering 69: Winie Hanekamp.

Winie Hanekamp heeft een indrukwekkende staat van dienst in de Jeugd- en pleegzorg.
Ze was o.a. groepsleider in diverse instellingen, begeleidde grote pleeggezinnen en was gezinshuisouder.
Sinds bijna vijftien jaar is ze landelijk coördinator van het Ouders, Kinderen en Detentieprogramma bij  Exodus Nederland.

.
Ook was Winie degene die ervoor zorgde dat partners en kinderen op bezoek konden bij hun dierbare in de gevangenis, door bijvoorbeeld met haar vrijwilligers voor vervoer te zorgen. Daarnaast heeft ze samen met anderen het Expertisecentrum KIND opgericht. Vanuit die organisatie schreef ze o.a. een brief over het bezoek van dierbaren in Corona-tijd.

Informatie over stichting Exodus via: www.exodus.nl
Informatie over expertisecentrum Kind via: www.expertisecentrumkind.nl 

----

Prisonshow is een onafhankelijke podcast van Frans Douw en Edwin Kleiss.
www.prisonshow.nl

Publicatie: Vrijdag 4 december 2020.

-----

Tekst uit de brief van Winie aan de Christenunie:

Beste,

Over het algemeen is er een positieve beweging en bewustwording op gang gekomen als het gaat om het realiseren van contactmogelijkheden van kinderen met een gedetineerde ouder. Opvallend is wel dat het ouderkind bezoek per penitentiaire inrichting (PI)verschillend is geregeld. Er zijn PI ’s die vanaf augustus direct aan de slag zijn gegaan om het ouderkind bezoek mogelijk te maken. Andere inrichtingen lijken net op gang te komen.

De grote verschillen per PI betreffende bezoekmogelijkheden of video-bellen levert vragen en frustraties op bij gedetineerde ouders, m.n. bij overplaatsing naar een andere PI.

Ook hebben de voortdurende wijzigingen in landelijk of plaatselijk beleid rondom COVID-19 effect op de families (kinderen) en de vrijwilligers, die kinderen vervoeren of gedetineerden bezoeken. Tot op de dag van bezoek is de vraag of het bezoek doorgaat en hoe. Dit lijkt misschien niet anders dan voor andere burgers, maar vergeet niet dat deze families geen keuzevrijheid hebben om op een andere manier contact te zoeken.(mailtje, whatsapp etc)

De speciale ouderkind-bezoeken (de bezoeken waarbij ouder en kind zonder andere familieleden elkaar ontmoeten) worden veelal in verschillende blokken of weken aangeboden omdat de groepen anders vanwege de coronamaatregelen te groot worden. Ook kiest men ervoor dit per afdeling te doen om bewegingen te beperken. Dit heeft op sommige plekken effect op de bezoekduur (korter), en/of aantal bezoekmomenten per kind.

In sommige inrichtingen is het niet mogelijk rond te lopen tijdens het bezoek: dit maakt het bezoek statischer en heeft effect op eigen verantwoordelijkheid van de gedetineerde ouder: deze kan geen eten/drinken uitdelen aan zijn kinderen. Overigens zijn er ook deelnemers die het rustig en overzichtelijk vinden als er minder in de ruimte wordt bewogen.

We vernemen dat de frequentie van ouderkind dagen op sommige plekken te wensen overlaat. Verschillende familieleden geven aan dat er slechts 1 keer een ouderkind dag is georganiseerd in de afgelopen 6 maanden. Andere inrichtingen bieden juist meer mogelijkheden aan.

Een aandachtspunt is: de 13-jarige kinderen. Zij vallen tussen wal en schip door de richtlijnen van RIVM en de bestaande afspraken bij de Dienst Justitiële inrichtingen. Kinderen tot 12 jaar kunnen zonder speciale maatregelen de inrichting bezoeken(RIVM) . Voorheen was het speciale ouderkind-bezoek voor kinderen tot en met 16 jaar te bezoeken. Sommige ouderkind bezoeken zijn nu voor kinderen tot 12 jaar. De afspraak van de penitentiaire inrichting is dat kinderen vanaf 14 zelfstandig op bezoek kunnen. Dit betekent dat kinderen van 13 afhankelijk zijn van de inrichting of ze een uitzondering willen maken om hen deel te laten nemen aan een ouderkind bezoek.

Het regulier bezoek vraagt extra aandacht. Hier lijkt nog niet veel veranderd ten opzichte van de zomer.

Het bezoek wordt door familie en kinderen als niet prettig ervaren door de aanwezigheid van het plexiglas. Het bezoek achter het scherm met kinderen is ondoenlijk, omdat zij niet begrijpen dat ze hun ouder niet mogen aanraken. Ook moeten ze langdurig stilzitten op schoot. Familieleden geven aan dat ze zien dat jonge kinderen vervreemden van hun gedetineerde ouder. Fysiek contact is voor hen zeer belangrijk. Het bezoek wordt door de directie en personeel van de PI ontmoedigd, omdat zij ook erkennen dat het voor m.n. hele jonge kinderen niet ideaal is.

Het advies van onze organisatie(s) om waar ‘glasvrije’ ontmoeting niet mogelijk is, het plexiglas als communicatiemiddel tussen ouder en kind in te zetten, lijkt tot op heden niet te zijn opgepakt. Het zou het reguliere bezoek aantrekkelijker maken. In het buitenland en binnen de jeugdbescherming zijn er positieve voorbeelden van. Zonder scherm zou voor kinderen natuurlijk nog beter zijn.

Velen kiezen daarom thuis te blijven en via video-bellen contact te onderhouden. Hier is veel logistiek in ontwikkeld. Het blijft voor sommige inrichtingen nog een uitdaging om dit middel goed in te richten. Overbelasting van het netwerk, te weinig tablets voor aantal verzoeken, dan wel verbindingsproblemen komen voor. Dit betekent geen of minder contact dan is afgesproken. Ook de verschillen tussen de inrichtingen qua frequentie en lengte van video-bellen heeft effect op ouders en kinderen. Het heeft een grote impact op gezinnen, immers dit kanaal is voor velen het enige moment van contact.

Het gevangeniswezen is, met uitzondering van de vrouwengevangenissen en de Vadervleugel in Noord-Nederland, nog te weinig gericht op kinderen van gedetineerde burgers. We merken een positieve verandering omdat het inrichten van ouder-kindbezoeken op de agenda staat

Voor de ontwikkeling van een goede ouder-kind relatie is het belangrijk dat:

alle kinderen op bezoek kunnen bij hun ouder.

de infrastructuur en materialen betreffende Video-bellen goed zijn ingericht en dat er zorg is voor voldoende contacttijd tussen ouder en kind ten behoeve van het onderhouden van de ouder-kind relatie.

Het plexiglas creatief ingezet wordt, zodat fysiek regulier bezoek ook voor kinderen aantrekkelijker wordt en bijdraagt aan onderhouden van het ouder-kind relatie.

er bewustzijn is dat het handhaven of uitbreiden van (regulier of speciaal) ouder-kindbezoek voor familie en kinderen zwaar moet wegen omdat zij totaal afhankelijk zijn van de afspraken en mogelijkheden die de inrichting biedt om contact te hebben.

de PI moeite doet om maatwerk te leveren en te luisteren naar de betrokkenen. Zeker bij speciale situaties, als verjaardagen, geboorten, maar ook voor specifieke kinderen die ontregelen als contact uitblijft.

het gevangeniswezen/inrichtingen Expertisecentrum K I N D (en haar netwerkpartners) inschakelen om over beleid en praktijk te adviseren over hoe het herstel van ouder en kind vorm kan krijgen, ook in COVID-19 tijden.

de inrichtingen en ook buiten justitie de COVID-19 crisis kunnen gebruiken als een keerpunt. Er is voor deze kinderen op verschillende domeinen (justitie, volksgezondheid en onderwijs) veel winst te behalen. We weten uit onderzoek dat helaas veel van deze kinderen net als hun ouders ook met justitie in aanraking komen. Ik citeer uit het artikel dat binnenkort in Sancties uitkomt waarom de crisis een keerpunt kan zijn: ‘Een mogelijkheid tot verandering om vanaf heden de Europese aanbeveling te implementeren en daarmee het belang van het kind centraal te zetten. Ontwikkel en implementeer een integrale kindgerichte aanpak en gebruik daarbij de aanpak in de vrouwengevangenis als inspiratiebron. Onderwijs het gevangenispersoneel over de rechten van het kind en de impact die detentie op hen heeft. Investeer in multidisciplinaire samenwerkingen met professionals binnen en buiten de inrichting. En tot slot, verricht onderzoek naar de implementatie van het methodisch handelen gericht op het behoud en/of herstel van de ouderrol van gedetineerden’.

Met vriendelijke groeten,

Winie Hanekamp

Expertisecentrum K I N D

winie@expertisecentrumkind.nl